Республика шайӗнче иртекен «Чӑваш Ен литератури: 2013 ҫулхи чи вуланакан кӗнеке» конкурспа килӗшӳллӗн Йӗпреҫ районӗнчи Чӑваш Тимеш ял тӑрӑхӗнче «Нарспи» вулатпӑр» флешмоб ирттернӗ. Унта Константин Ивановӑн поэмине ушкӑнпа вуланӑ.
Акцие хутшӑнакансем поэма сыпӑкӗсене сасӑпа вуланӑ. Вӑл вулавӑшра пуҫланнӑ та урама, ял тӑрӑхӗн администрацин ҫуртне, ача пахчине, лавккана ҫитнӗ. Поэмӑна вулавӑша килекенсем те, ахаль иртен-ҫӳрен те вуланӑ.
«Нарспи» поэма шыв юххи пек тикӗссӗн янӑранӑ, хӑш-пӗр ҫӗрте хаваслӑн илтӗннӗ. Пӗр сӑмахпа, никам та айккинчен иртсе кайман, акцие пурте хутшӑннӑ. Пурте чӑваш литературин классикӗн поэмине тулли кӑмӑлпа вуланӑ.
Каҫхине вулавӑша ялти хӗрарӑмсен канашӗн элчисем пухӑннӑ. Чей ӗҫнӗ май вӗсем поэмӑна сӳтсе явнӑ, Константин Ивановӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашнӑ. Хӗрарӑмсем хӑйсен шухӑшӗсене те пӗлтернӗ. Кӗтмен ҫӗртен ирттернӗ флешмоб халӑха кӗнеке вулама илӗртнӗ.
Пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче культура ӗҫченӗсен уявӗ пулчӗ. Республикӑн Культура министерстви вара ялсенчи чи лайӑх культура учрежденийӗсене тата пултаруллӑ ӗҫченсене суйламалли конкурса пӗтӗмлетнине пӗлтерет.
Конкурса Чӑваш Енри 18 районтан 48 заявка тӑратнӑ, вӗсенчен 29-шӗ культура учрежденийӗсенчен, 19-шӗ культура ӗҫченӗнчен.
Тӳресем чи маттуррисене суйласа илни пирки пӗлтереҫҫӗ. Республикӑри «Чи лайӑх культурӑпа кану учрежденийӗ» ята Куславкка районӗнчи Кӗтеснерти, Тӑвай районӗнчи Турикас Тушкилти, Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхальти клубсем тивӗҫнӗ. «Чи лайӑх вулавӑш» ята Йӗпреҫ районӗнчи Пысӑк Упакассинчи тата Етӗрне районӗнчи Пушкӑртри вулавӑшсене панӑ. «Чи лайӑх культура ӗҫченӗ» ята вара 12 ҫын илнӗ. Вӗсен хушшичне, сӑмахран, Пӑрачкав районӗнчи Лариса Карташова библиотекарь, Йӗпреҫ районӗнчи Хурамалти Культура ҫурчӗн пуҫлӑхӗ Надежда Керимова, Элӗк районӗнчи Ураскилтри Альбина Козлова библиотекарь тата ыттисем пур.
Республикӑри 20 ялта урнӑ чир сарӑлнине пула карантин пулнине пӗлтернӗччӗ.
Ҫак кунсенче Йӗпреҫ районӗнчи Шуркасси ялӗнче те ҫакнах пӗлтернӗ. Унта та – карантин. Хушӑва ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.
Документра пӗлтернӗ тӑрӑх, карантина чӗрчунсен урнӑ чирне тӗп тӑвас, чире аталанма парас мар тӗллевпе палӑртнӑ. Ҫапла палӑртнӑ ялта икӗ уйӑх йытӑсемпе кушаксен куравне йӗркелеме, тискер чӗрчунсене тытма, килтисене сутма юрамасть.
Карантин вӑхӑтӗнче выльӑх-чӗрлӗхе, йытӑ-кушака вакцинаци тӑваҫҫӗ. ЧР Патшалӑх ветеринари служби урнӑ чир ҫӑлкуҫне пӗтерес тӗллевпе комплекслӑ план мероприятийӗсем хатӗрлӗ.
Хура тинӗс хӗрринче, Краснодар енӗнчи Туапсе хулинче 45 километрта вырнаҫнӑ «Орленок» ача-пӑча центрӗнче 11–15 ҫулсенчи ачасем ҫулталӑкӗпе канаҫҫӗ. Унта шкул та пур, спорт комплексӗ те, Культурӑпа спорт керменӗ те, вулавӑш та, инфраструктурӑн ытти объекчӗ те.
Иртнӗ ҫул республикӑн Вӗренӳ министерстви шкулсенче вӗренекен ачасем валли конкурс йӗркеленӗ. «Орленока» кайма 14 шкул ачи тивӗҫнӗ. Ҫавсен хушшинче Йӗпреҫ районӗнчи Кӗлӗмкассинчи вӑтам шкулта вӗренекен икӗ хастар — Татьяна Новикова тата Анастасия Мусьтакова та — пулнӑ. Унта вӗсем нарӑсӑн 12-мӗшӗнчен тытӑнса пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗччен каннӑ.
«Орленока» пынисем патне паллӑ ҫыравҫӑсем, ӑсчахсем, спортсменсем, артистсем тӗлпулӑва пырса ҫӳренӗ. Ҫав кунсенче тӗрлӗ фестиваль иртнӗ. Татьяна Новикова ҫавсенчен пӗринче Чӑваш Республики пирки каласа кӑтартнӑ, наци тумтирӗпе паллаштарнӑ. Фестивальте «Вӑйӑра» тата «Тӑпӑр-тӑпӑр» юрӑсене шӑрантарнӑ.
Ҫӗнӗ вакансисем кӗртнипе мар-тӑр-ха. Ара, кирек епле ӗҫри пекех-ҫке: пӗрисем килеҫҫӗ, теприсем каяҫҫӗ пулӗ. Кунсӑр пуҫне тата тӳрере ӗҫлеме ирӗк панӑ вӑхӑт тухать те вӗсен кандидатурине ҫӗнӗрен пӑхса тухаҫҫӗ.
Паян республикӑн Аслӑ судӗнче тӳресене удостоверени панӑ. Ҫын шӑпине татса пама (ҫапла тени пысӑк йӑнӑш мар пуль тетпӗр) ирӗк паракан хута ятарлӑ лару-тӑрура, салам сӑмахӗ каласах тыттарнӑ.
Тӳре удостоверенине тивӗҫекенсене республикӑн Аслӑ сучӗн ертӳҫи Н.П. Порфирьев тата Суд департаменчӗн республикӑри управленийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан В.М. Воронов кӑна мар, Федерацин тӗп инспекторӗ Г.С. Федоров та саламланӑ. Вӗсем тӳресене саккунлӑ тата фактсемпе ҫирӗплетнӗ йышӑнусем кӑларма суннӑ.
Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗ алӑ пуснӑ удостоверение Чӑваш Енӗн Аслӑ сучӗн тӳрине Дмитрий Алексеева, Шупашкар район сучӗн ертӳҫин ҫумне Раиса Кудряшована, Йӗпреҫ район тӳрине Алексей Паймина панӑ.
Ҫак кунсенче Шупашкарта Георгий Алексеев ӳнерҫӗ пирки кӗнекене хӑтланӑ. Тимӗр Акташ пӗлтернӗ тӑрӑх ӑна Лариса Семечкина-Бессонова ҫырса хатӗрленӗ.
Кӗнеке хӑтлавне наци вулавӑшне ӳнерҫӗн Чӑваш художникӗсен пӗрлӗхӗнчи тусӗсем, тӑванӗсем тата ӳнере кӑмӑллакансем пухӑннӑ. Кӗнеке авторӗ чи малтан хӑй ӗҫӗ пирки каласа панӑ. Ҫавӑн пекех ыттисем те ӳнерҫӗн ырӑ енӗсене палӑртнӑ. Георгий Алексеев нумай ҫул хушши Колым тӑрӑхӗнче ӗҫленӗрен шӑп та ҫав вӑхӑтри ӳкерчӗксем унӑн пысӑк вырӑн йышӑнаҫҫӗ. Кӑна кашниех палӑртрӗ темелле. Тимӗр Акташ вара хӑйӗн сӑмахӗнче Ҫӗпӗрте ӗҫленӗ ытти чӑваш ӳнерҫисен ячӗсене те асӑннӑ — ку вӑл Владимир Мешков (1919–2012) тата Валерий Северянин (1951).
Алексеев Георгий Андреевич 1939 ҫулхи нарӑсӑн 27-мӗшӗнче Йӗрпеҫ районӗнчи Пучинке ялӗнче ҫуралнӑ. 1965 ҫулта Шупашкарти ӳнер училищинче пӗлӳ илнӗ, кайран педагогика институтне вӗренме кайнӑ, унта 1973 ҫулта художествӑпа графика факультетне пӗтернӗ. Малтан «Чӑвашкабель» савутра вӑй хунӑ, кайран Магадан облаҫӗнчи Сеймчан хулине куҫнӑ.
Кӗҫех Совет Союзӗ фашистла Германие парӑнтарнӑранпа 70 ҫул ҫитет. Ҫавна май республикӑри район-хуласем ӑна паллӑ тума хатӗрленеҫҫӗ, паттӑр ентешӗсене сума суса тӗрлӗ мероприятисем йӗркелеҫҫӗ.
Йӗпреҫ районӗнчи вулавӑшсенче акӑ «Фильмсем пулса тӑнӑ кӗнекесем» видео-марафон иртет. Марафон районти тӗп вулавӑшра «Чӑн-чӑн пулни ҫинчен хывнӑ повеҫ» видео сехечӗпе пуҫланнӑ. Ӑна Совет Союзӗн Геройне, летчика Алексей Петрович Маресьева халалланӑ.
«Чӑн-чӑн ҫинчен хывнӑ повеҫ» фильма чӑн пулнӑ фактсемпе усӑ курса ӳкернӗ. Унта Алексей Маресьев летчик истребителӗн кун-ҫулне ҫутатнӑ. Оккупаци территоринче виҫӗ хут ҫапса антарнӑ ӑна, вӑл юр хӳсе лартнӑ вӑрмансемпе виҫӗ эрне ҫӳренӗ, унтан тин партизансем патне тухнӑ. Икӗ урине ҫухатсан та Маресьев паттӑрлӑх кӑтартма пӑрахман. Вӑл каллех самолет штурвалӗ умне ларнӑ, тӑшмана аркатнӑ.
Йӗпреҫсем Маресьева хӑйсен ентешӗ вырӑннӗ йышӑнаҫҫӗ, мӗншӗн тесен вӑл аманнӑ хыҫҫӑн Йӗпреҫ районӗнче вӗҫме вӗреннӗ.
Фильм курнӑ хыҫҫӑн пухӑннисем унӑн паттӑрлӑхӗ пирки чылайччен калаҫнӑ. Мероприятире «Маресьев — легендӑна кӗрсе юлнӑ ҫын» курав йӗркеленӗ.
Республикӑра муниципалитетсен чи лайӑх-тӳре шарине палӑртмасси ырӑ йӑлана кӗнӗ темелле. Пӗлтӗр те ирттерчӗҫ ӑна. 2014 ҫулта районсемпе хула округӗсен тата ял тӑрӑхӗсен чи лайӑх служащийӗсене уйрӑмшар номинаципе палӑртрӗҫ.
«Мунициаплитет районӗн, хула округӗн чи лайӑх муниципалитет служащийӗ» ята Канаш хулин физкультурӑпа спорт пайӗн пуҫлӑхӗ Искандер Мингалеев ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Шупашкар хула администрацийӗн массӑллӑ информаци хатӗрӗсемпе тата информаципе тишкерӳ енӗпе тӑрӑшакан пай пуҫлӑхӗ Татьяна Загоскина тата Канаш район администрацийӗн пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен пайӗн сектор заведующийӗ Валерий Чернов тухнӑ.
«Хула (ял) тӑрӑхӗн чи лайӑх муниципалитет служащийӗ» номинацире Пӑрачкав районӗнчи Семеновскинчи ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Людмила Канылина — ҫӗнтерӳҫӗ. Иккӗмӗш вырӑна Ҫӗрпӳ районӗнчи Тавӑшкасси ял тӑрӑхӗн ертсе пыракан специалист-эксперчӗ Ольга Алексеева йышӑннӑ, виҫҫӗмӗшӗнче — Йӗпреҫ районӗнчи Пӑва ял тӑрӑхӗн аслӑ специалист-эксперчӗ Людмила Григорьева.
Эрнекун Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче ҫӗршывра кӑҫал Литература ҫулталӑкӗ, Чӑваш Енре Константин Ивановӑн иртнине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫрӗҫ.
Программӑна аван йӗркелени пин ҫынлӑ залрисенчен чылайӑшне килӗшрӗҫ. Ҫӑмартара та ҫӳпӗ тупакансем, тен, тиркемелли тупӗҫ те пулӗ-ха, анчах пӗлтӗр Культура ҫулталӑкне уҫнӑ чухнехинчен аванрах пулчӗ тесе хакланине темиҫе ҫынран та илтме тӳр килчӗ. Культура ҫулталӑкне уҫнине пӗлтӗр кайса курман та, калама хӗн.
Театрӑн фойинче ҫыравҫӑсен темиҫе пӗрлешӗвӗ хӑйӗн йышне кӗрекен авторсенчен хӑшӗсенчен ӗҫӗсенчен курав хатӗрленӗччӗ. Республикӑри ытти учреждени те хӑйӗн ӗҫне кӑтартакан курав йӗркеленӗ. Ҫӗнӗ ҫул елки те фойере пурччӗ. Анчах ӑна теттесемпе мар, кӗнекесемпе илемлетнӗ.
Литература ҫулталӑкне уҫма Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑнчӗ. Залра ытти хӑш-пӗр тӳре-шара та пурччӗ.
Кирек епле уяври пекех официаллӑ ҫак мероприятире те чыславсем пулчӗҫ. Сӑмахран, Шупашкарти 4-мӗш лицейра вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентекен Валентина Михайловӑна «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ» хисеплӗ ят панӑ.
Кивӗ те ишӗлекен ҫуртра пурӑнакансен пӗртен пӗр тӗллевӗ — ҫын ретлӗ пурӑнасси. Йӗпреҫри 34 хваттерлӗ ҫурта пурӑнма куҫнисен савӑнӑҫӗ капашсӑр пысӑкки каламасӑрах паллӑ ӗнтӗ. Хваттер уҫҫине вӗсене ӗнер савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура тыттарнӑ.
Ҫӗнӗ ҫуртри хӑтлӑ хваттерте пурӑнма телей пӳрнисене хваттер уҫҫисене вырӑнти пуҫлӑхсем те саламланӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Чугаров ҫынсене кивӗ те ишӗлекен ҫуртран куҫарас программа районта малалла тӑсӑлнине пӗлтренӗ. Килес ҫул Сельхозтехника текен урамра тепӗр ҫурт хӑпартма ӗмӗтленеҫҫӗ.
Ҫӗнӗ хваттер уҫҫине илнисен хӑйсен ҫӗнӗ килне упрасси, ӑна таса та типтерлӗ тытма тӑрӑшасси кӑна юлать.
Сӑнсем (53)
+0.3 °C